पार्श्वभूमी आणि आधार

राज्यातील सर्व विद्यार्थ्याना गुणात्मक व दर्जेदार शिक्षण देण्याची जबाबदारी शासनाची असल्याने महाराष्ट्र शासनाने सर्वत्र प्राथमिक व माध्यमिक शाळा उपलब्ध करुन दिल्या आहेत. राज्यात स्थानिक स्वराज्य संस्था व खाजगी व्यवस्थापनामार्फत सध्या सुमारे १ लाख प्राथमिक व माध्यमिक शाळा सुरु असून त्यात सुमारे १.८० कोटी विद्यार्थी शिक्षण घेत आहेत. या १ लाख शाळांपैकी सुमारे ३२५७३ शाळा खाजगी आहेत. (अनुदानित २०,४५५, विना अनुदानित १२,०१८)

२. केंद्र शासनाने भारतीय राज्यघटनेत २००२ साली दुरुस्ती करुन ६ ते १४ वयोगटातील सर्व बालकांना मोफत व सक्तीचे प्राथमिक शिक्षण (इ. १ ली ते ८ वी) त्यांचा मुलभूत अधिकार केला आहे. त्या अनुषंगाने केंद्र शासनाने “बालकांचा मोफत व सक्तीच्या शिक्षणाचा अधिकार अधिनियम, २००९” पारित केला असून त्याची अंमलबजावणी दिनांक १ एप्रिल, २०१० पासून राज्यात सुरु झाली आहे. मा. सर्वोच्च न्यायालयाने दिनांक ०२ एप्रिल, २०१२ रोजी हा कायदा वैध ठरविला आहे. या अधिनियमातील तरतूदीची अंमलबजावणी करण्यासाठी राज्याने “महाराष्ट्र बालकांचा मोफत व सक्तीच्या शिक्षणाचा हक्क नियम, २०११” नियम अधिसूचीत केले आहेत.

३. अधिनियम, २००९ च्या कलम-२३ नुसार केंद्र शासनाने दिनांक ३१ मार्च, २०१० च्या अधिसूचनेद्वारे शिक्षण पदावर नियुक्तीसाठी पात्रता व सेवा शर्ती ठरविण्याकरिता “राष्ट्रीय शिक्षक शिक्षण परिषद (NCTE) यांना “शैक्षणिक प्राधिकरण” म्हणून घोषित केले आहे. “राष्ट्रिय शिक्षक शिक्षण परिषद (NCTE) यांनी दिनांक २३ ऑगस्ट, २०१० व दिनांक २९ जुलै, २०११ च्या अधिसूचनेद्वारे प्राथमिक शिक्षकांकरिता (इ. १ली ते ८ वी) किमान शैक्षणिक व व्यावसायिक अर्हता निश्चित केली असून “शिक्षक पात्रता परीक्षा” (Teacher Eligibility Test) TET अनिवार्य केली आहे.

४. “बालकांचा मोफत व सक्तीच्या शिक्षणाचा अधिकार अधिनियम, २००९ मधील तरतूद लक्षात घेता, राज्य शासनाने शासन निर्णय क्र. आरटीई २०१०/प्र.क्र.५७२/प्राशि-१, दिनांक १३/०२/२०१३ व शुध्दीपत्रक दिनांक ६/०३/२०१३ द्वारे राज्यामध्ये प्राथमिक शिक्षकांकरिता (इ. १ ली ते ८ वी) शिक्षकांची किमान व्यावसायिक अर्हता निश्चित केली आहे व तसेच “शिक्षक पात्रता परीक्षा” TET (Teacher Eligibility Test) अनिवार्य केली आहे.

५. कायद्याच्या वरील तरतूदीच्या अनुषंगाने केंद्र शासन तसेच इतर काही राज्यानी “शिक्षक पात्रता परीक्षा” (Teacher Eligibility Test) घेण्याची सुरुवात केलेली आहे. याच धर्तीवर महाराष्ट्र राज्यामध्ये “शिक्षक पात्रता परीक्षा” (Teacher Eligibility Test) आयोजित करण्यात आली आहे

अर्हता

“बालकांचा मोफत व सक्तीच्या शिक्षणाचा अधिकार अधिनियम, २००९ च्या तरतूदी लक्षात घेता, राज्यामध्ये यापुढे सर्व प्राथमिक शिक्षकांसाठी (इयत्ता १ ली ते ८ वी करिता) खालीलप्रमाणे किमान शैक्षणिक व व्यावसायिक अर्हता व शिक्षक पात्रता परीक्षा अनिवार्य करण्यात येत आहे.

१.१) इयत्ता पहिली ते पाचवीकरिता:-

अ) शैक्षणिक व व्यावसायिक अर्हता-

(i) मान्यता प्राप्त मंडळाची किमान ५० टक्के गुणांसह उच्च माध्यमिक (किंवा समकक्ष) परीक्षा उत्तीर्ण आणि मान्यताप्राप्त संस्थेची प्राथमिक शिक्षणशास्त्र दोन वर्षाची पदविका (D.T.ED) उत्तीर्ण (त्यास कोणतेही नाव दिलेले असो)

किंवा

(ii) राष्ट्रीय शिक्षक शिक्षण परिषदेच्या (National Council for Teacher Education) (Regulations, Norms and Procedure), Regulations, 2002 नुसार मान्यता प्राप्त मंडळाची किमान ४५ टक्के गुणांसह उच्च माध्यमिक (किंवा समकक्ष) परीक्षा उत्तीर्ण आणि मान्यताप्राप्त संस्थेची प्राथमिक शिक्षणशास्त्र दोन वर्षाची पदविका उत्तीर्ण (त्यास कोणतेही नाव दिलेले असो).

किंवा

(iii) मान्यता प्राप्त मंडळाची किमान ५० टक्के गुणांसह उच्च माध्यमिक (किंवा समकक्ष) परीक्षा उत्तीर्ण आणि मान्यताप्राप्त संस्थेची, चार वर्षाची प्राथमिक शिक्षणशास्त्र पदवी (Bachelor of Elementary Education) उत्तीर्ण

किंवा

(iv) मान्यता प्राप्त परीक्षा मंडळाची किमान ५० टक्के गुणांसह उच्च माध्यमिक (किंवा समकक्ष) परीक्षा उत्तीर्ण आणि मान्यताप्राप्त संस्थेची शिक्षणशास्त्र विषयात दोन वर्षाची पदविका (विशेष शिक्षण)

किंवा

(v) मान्यताप्राप्त विद्यापीठाची पदवी आणि मान्यताप्राप्त संस्थेची शिक्षणशास्त्र दोन वर्षाची पदविका उत्तीर्ण (त्यास कोणतेही नाव दिलेले असो),

(vi) शासन निर्णय शालेय शिक्षण व क्रीडा विभाग क्रमांक टसीएम-२००९/३६/०९/माश-४, दि. १० जून, २०१० अन्वये उच्च माध्यमिक शालांत परीक्षेच्या (MCVC) शाखेअंतर्गत कृषी गटातील Horticulture and Crop Science आणि आरोग्य वैदयकिय सेवागटातील Crench and Pre School Management परीक्षा उत्तीर्ण आणि मान्यता प्राप्त संस्थेची शिक्षण शास्त्रात दोन वर्षाची पदविका

ब) शिक्षक पात्रता परीक्षा ( MAHATET)

राष्ट्रीय शिक्षक शिक्षण परिषद, (NCTE) यांच्या मार्गदर्शक तत्वानुसार केंद्र शासन किंवा महाराष्ट्र शासनाद्वारे आयोजित शिक्षक पात्रता परीक्षा (Teacher Eligibility Test) उत्तीर्ण.

१.२) इयत्ता ६ वी ते ८ वी करिता-

अ) शैक्षणिक व व्यावसायिक अर्हता-

(i) मान्यताप्राप्त विद्यापीठाची पदवी आणि मान्यताप्राप्त संस्थेची प्राथमिक शिक्षणशास्त्र दोन वर्षाची पदविका उत्तीर्ण (त्यास कोणतेही नाव दिलेले असो)

किंवा

(ii) राष्ट्रीय शिक्षक शिक्षण परिषदेच्या (National Council for Teacher Education) (Regulations, Norms and Procedure), Regulations, 2002 नुसार मान्यताप्राप्त विद्यापिठाची किमान ४५ टक्के गुणांसह पदवी परीक्षा उत्तीर्ण आणि मान्यताप्राप्त संस्थेची शिक्षणशास्त्र विषयातील एक वर्षाची पदवी (Bachelor in Education) उत्तीर्ण (त्यास कोणतेही नाव दिलेले असो)

किंवा

(iii) मान्यता प्राप्त परीक्षा मंडळाची किंमान ५० टक्के गुणांसह उच्च माध्यमिक (किंवा समकक्ष) परीक्षा उत्तीर्ण आणि चार वर्षाची प्राथमिक शिक्षणशास्त्र पदवी (Bachelor of Elementary Education) उत्तीर्ण

किंवा

(iv) मान्यताप्राप्त परीक्षा मंडळाची किंमान ५० टक्के गुणांसह उच्च माध्यमिक (किंवा समकक्ष) परीक्षा उत्तीर्ण आणि चार वर्षाची B.A./B.Sc.Ed. or B.A.Ed./B.Sc.Ed. उत्तीर्ण

किंवा

(v) मान्यताप्राप्त विद्यापीठाची पदवी किमान ५० टक्के गुणांसह उत्तीर्ण आणि मान्यताप्राप्त विद्यापीठाची एक वर्षाची B.Ed. (Special Education) पदवी उत्तीर्ण.

किंवा

(vi) कृषी गटातील Horticulture and Crop Science आणि आरोग्य वैद्यकीय सेवा गटातील Crench and Pre School Management मधील पदवी परीक्षा उत्तीर्ण आणि मान्यताप्राप्त विद्यापीठाची शिक्षणशास्त्रातील एक वर्षाची पदवी.

आणि

ब) शिक्षक पात्रता परीक्षा (T.E.T)

राष्ट्रीय शिक्षक शिक्षण परिषद (NCTE) यांच्या मार्गदर्शक तत्वानुसार केंद्र शासन किंवा महाराष्ट्र शासनाद्वारे आयोजित शिक्षक पात्रता परीक्षा (Teacher Eligibility Test) उत्तीर्ण.

आराखडा

“शिक्षक पात्रता परीक्षा” (Teacher Eligibility Test) मध्ये प्राथमिक (इ. १ ली ते ५ वी) व उच्च प्राथमिक (इ.६ वी ते ८ वी) या दोन स्तरातील शिक्षकांसाठी प्रत्येकी एक स्वतंत्र प्रश्नपत्रिका राहतील. दोन्ही स्तरासाठी अर्ज करणा-या उमेदवारास दोन्ही प्रश्नपत्रिका अनिवार्य असतील .

या दोन्ही प्रश्नपत्रिकेचे स्वरुप व काठिण्य पातळी अनुक्रमे माध्यमिक व उच्च माध्यमिक शालेय अभ्यासक्रमावर आधारीत राहील.

पात्रता गुण

या परीक्षेमध्य़े किमान ६० टक्के गुण प्राप्त करणा-या उमेदवारास (अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, विमुक्त जाती / भटक्या जमाती, विशेष मागासप्रवर्ग, इतर मागासप्रवर्ग आणि अपंग उमेदवारांना ५५ टक्के) उत्तीर्ण समजण्यात येईल.

महत्त्व

“बालकांचा मोफत व सक्तीच्या शिक्षणाचा अधिकार अधिनियम, २००९” मधील तरतूदीनुसार यापुढे सर्व प्राथमिक शिक्षकांकरिता (इ. १ ली ते ८ वी) “शिक्षक पात्रता परीक्षा” (Teacher Eligibility Test) अनिवार्य करण्यात येत आहे.

ही बाब प्राथमिक शिक्षण (इ. १ ली ते ८ वी) देणा-या सर्व शाळांमध्ये (सर्व व्यवस्थापन, सर्व माध्यम, सर्व परीक्षा मंडळे, अनुदानित / विना अनुदानित / कायम विना अनुदानित इ.) सर्व शिक्षकांना लागू राहील.

वारंवारता आणि वैधता

“शिक्षक पात्रता परीक्षा” (Teacher Eligibility Test) दरवर्षी आवश्यकतेप्रमाणे (किमान एकदा) शासनामार्फत घेण्यात येईल.

उत्तीर्ण उमेदवारांना शासनातर्फे शिक्षक पात्रता परीक्षा (Teacher Eligibility Test) प्रमाणपत्र देण्यात येईल. या प्रमाणपत्राची वैधता निर्गमित केलेल्या दिनांकापासून ७ वर्षे राहील.

शिक्षक पात्रता परीक्षा (Teacher Eligibility Test) उत्तीर्ण झालेल्या उमेदवारांना गुणवत्ता पातळीत वाढ करण्यासाठी सदर परीक्षेस कितीही वेळा प्रविष्ट होता येईल.

शिक्षक पात्रता परीक्षा (Teacher Eligibility Test) उत्तीर्ण होणा-या उमेदवाराला थेटपणे नोकरी मिळणार नाही किंवा नोकरीसाठी त्यांचा कोणताही हक्क राहणार नाही.

कार्यपध्दती

“शिक्षक पात्रता परीक्षा” (Teacher Eligibility Test) शासनातर्फे किंवा शासनाने नियुक्त केलेल्या प्राधिकरण / संस्थाद्वारे घेण्यात येईल. ह्या परीक्षेचा खर्च भागविण्यासाठी प्राधिकरण / संस्थाना योग्य ती फी आकारण्याची मुभा राहील.

“शिक्षक पात्रता परीक्षा” (Teacher Eligibility Test) आयोजन करण्याची सर्व जबाबदारी महाराष्ट्र राज्य परीक्षा परिषद, पुणे यांच्यावर सोपविण्यात येत आहे.

महाराष्ट्र राज्य परीक्षा परिषद, पुणे यांनी सर्व बाबींचा विचार करुन परीक्षा घेण्याचे व्यवस्थित नियोजन करावे यामध्ये उमेदवाराकडून अर्ज स्विकारण्यापासून मुलांना पात्रता प्रमाणपत्र देण्याच्या सर्व बाबींचा (उदा:- ऑनलाईन पध्दतीने अर्ज स्विकारणे, प्रश्नपत्रिका तयार करणे, उत्तरपत्रिका तयार करणे, केंद्रावर परीक्षा घेणे, उत्तरपत्रिका OMR पध्दतीने तपासणी करणे, ऑनलाईन पध्दतीने निकाल जाहीर करणे, उत्तीर्ण उमेदवारांना विशिष्ट (युनिक) नोंदणी क्रमांक देणे इत्यादी ) अंतर्भाव असेल. परीक्षा परिषदेने शक्यतो सर्व बाबीकरिता संगणकीय पध्दतीचा वापर करावा.

कायदेशीर विवाद

शिक्षक पात्रता परीक्षेसंबंधी उद्द्भवणारी वाद प्रकरणे महाराष्ट्र शासनाच्या अधिकार क्षेत्रातील मुंबई उच्च न्यायालयाच्या कक्षेत राहतील.

महाटीईटी प्रमाणपत्र

पात्रता परीक्षेतील संपादणुकीनुसार शासनमान्य निकषाप्रमाणे उत्तीर्ण परीक्षार्थीस पात्रता प्रमाणपत्र दिले जाईल.

सूचना पत्र व FAQ

१. सर्व साधारण सूचना

२. अर्ज सादर करण्याची पध्दत व अर्ज स्वीकृती

३. संगणकीय अर्ज भरण्यासाठी सूचना

४. परीक्षेस प्रविष्ट होण्यासाठी पात्रतेच्या अटी व शर्ती

५. पुराव्याची कागदपत्रे व प्रमाणपत्रे यादी

६. कार्यवाहीसाठीचे तारीखवार वेळापत्रक

७. नमुना अर्ज (भरण्याचा संगणकीय अर्ज)

८. भरलेला छापील नमुना अर्ज

९. शासनपत्र, परीक्षेचा आराखडा व अभ्यासक्रम

१०. कृतीओघ प्रपत्र (Flow Chart)

शासन निर्णय

१. राष्ट्रीय अध्यापक शिक्षा परिषद मार्गदर्शन

२. शासन निर्णय दि. १३ फेब्रुवारी २०१३

३. शासन निर्णय दि. ६ मार्च २०१३

४. शासन निर्णय दि. २० ऑगस्ट २०१३:

५. शासन निर्णय दि.२३ ऑगस्ट २०१३

६. शासन निर्णय दि.१५ ऑक्टोबर २०१३

७. शासन निर्णय दि.१४ नोव्हेंबर २०१३

८. शासन निर्णय दि.१८ मार्च २०१४

९. शासन निर्णय दि.०९ सप्टेंबर २०१४

१०. शासन निर्णय दि.०९ सप्टेंबर २०१४

११. शासन निर्णय दि.०३ डिसेंबर २०१४

१२. शासन निर्णय दि.३१ जानेवारी २०१८

जाहिरात

परीक्षा शुल्क

पाठ्यक्रम (अभ्यासक्रम)

प्रश्नपत्रिका आराखडा व स्वरूप

उर्दु माध्यमाच्या उमेदवारांसाठी सूचना

महाराष्ट्र शिक्षक पात्रता परीक्षा-२०१५ मध्ये प्रविष्ट परीक्षार्थीना उर्दु माध्यमाच्या प्रश्नपत्रिकेसोबत डी.टी.पी. केलेली प्रश्नपत्रिका पुरविणेबाबत- शासन पत्र क्र. संकीर्ण-२०१५/८३७/२०१५/टीएनटी-१, दिनांक ५ मे २०१५ अन्वये शासनाने निर्गमित केलेल्या आदेशानुसार यापुढे उर्दु माध्यमाच्या परीक्षार्थीना उर्दु माध्यमाच्या हस्तलिखित स्कानिंग केलेल्या प्रश्नपत्रिकेसोबत डी.टी.पी. केलेली प्रश्नपत्रिका सुद्धा पुरविण्यात येईल त्यामुळे उर्दु माध्यमाच्या परीक्षार्थीना आता यासोबत इंग्रजी माध्यमाची प्रश्नपत्रिका पुरविण्यात येणार नाही.

फर्म स्वीकृती केंद्राचे पते :

अ.क्र.	जिल्ह्याचे नाव	पत्ता
1.	मुंबई पश्चिम	सरदार वल्लभभाई पटेल हायस्कूल, एम. एच. बी. कॉलनी दहिसर पुर्व, मुंबई – ३२.
2.	मुंबई दक्षिण	शिक्षण निरीक्षक, बृह मुंबई, दक्षिण विभाग यांचे कार्यालय, गिल्दर लेण म्युनसिपल स्कूल इमारत, तिसरा मजला, मुंबई सेंट्रल मुंबई – ४००००८.
3.	मुंबई उत्तर	स्वामी विवेकानंद हायस्कूल व ज्यु. कॉलेज, नेहरुनगर, कुर्ला पुर्व, एस. टी. डेपो बाजूला, मुंबई – २४.
4.	पुणे	शिक्षणाधिकारी (प्राथ.) जि.प.पुणे यांचे कार्यालय पुणे, डॉ.आंबेडकर मार्ग, कँम्प – पुणे.
5.	ठाणे	सर्व शिक्षा अभियान विभाग, जि.प.ठाणे.
6.	अहमदनगर	जि.प.कार्यालय अहमदनगर, जुनी इमारत.
7.	सोलापूर	जवाहरलाल नेहरु विध्यार्थी वसतीगृह पार्क चौक, सोलापूर.
8.	नाशिक	शिक्षण अधिकारी (प्राथ.), जिल्हा परिषद नाशिक.
9.	धुळे	जिल्हा शिक्षण व प्रशिक्षण संस्थ – धुळे बाफना हायस्कूल समोर.
10.	जळगांव	जिल्हा परिषद विद्या निकेतन, जळगांव.
11.	नंदूरबार	नगरपालिका शाळा क्र.१ हट बाजार, नंदूरबार.
12.	कोल्हापूर	सर्व शिक्षा अभियान, जुनी कागलकर इमारत, जि.प.कोल्हापूर.
13.	सातारा	जि.प.विस्तारीत इमारत, खोली क्र.१८, सातारा कोरेगांव रोड,
14.	सांगली	शिक्षण अधिकारी माध्य. जि.प.सांगली यांचे कार्यालय.
15.	रत्नागिरी	शिक्षण अधिकारी (प्राथ.), जिल्हा परिषद रत्नागिरी.
16.	सिंधुदुर्ग	शिक्षण अधिकारी (प्राथ.), जिल्हा परिषद सिंधुदुर्ग.
17.	औरंगाबाद	जिल्हा परिषद हायस्कूल, चेलीपूरा रेल्वे स्टेशन रोड, एस.एस.बोर्ड जवळ, औरंगाबाद.
18.	जालना	जिल्हा परिषद प्राथ. शाळा (मुलांची), षटकोणी खोली स्टेशन रोड, जुना जालना, जालना.
19.	बीड	जिल्हा परिषद कन्याशाळा, बीड.
20.	परभणी	जिल्हा परिषद कन्याप्रशाळा, स्टेशन रोड, परभणी.
21.	हिंगोली	सर्व शिक्षा अभियान, जिल्हा परिषद हिंगोली, गट साधन केंद्र, हिंगोली.
22.	अमरावती	सर्व शिक्षा अभियान, जिल्हा परिषद शाळा मुंलीची, कँम्प – अमरावती.
23.	बुलढाणा	जिल्हा परिषद हायस्कूल आणि ज्यु. कॉलेज, जिल्हा न्यायालय जवळ, बुलढाणा.
24.	अकोला	जिल्हा परिषद सवित्रीबाई शाळा, अकोला.
25.	वाशिम	शिक्षण अधिकारी (प्राथ.), कार्यालय, जिल्हा परिषद वाशिम नविन इमारत.
26.	यवतमाळ	सर्व शिक्षा अभियान, गोधनी रोड, आकाशवाणी जवल, यवतमाळ.
27.	नागपूर	गट साधन केंद्र, पटवर्धन हायस्कूल बर्डी, नागपूर.
28.	भंडारा	शिक्षण अधिकारी (प्राथ.), जिल्हा परिषद भंडारा.
29.	गोंदिया	जिल्हा परिषद प्राथमिक विभाग, गोंदिया.
30.	वर्धा	शिक्षण अधिकारी (प्राथ.), जिल्हा परिषद कार्यालय, वर्धा.
31.	चंद्रपूर	ज्युबिली जिल्हा परिषद हायस्कूल परिसर , चंद्रपूर.
32.	गडचिरोली	शिक्षण अधिकारी (प्राथ.), जिल्हा परिषद गडचिरोली.
33.	लातूर	महिला सक्षमीकरण बिल्डिंग, जिल्हा परिषद कँम्पस, जि.प.लातूर.
34.	उस्मानाबाद	जिल्हा परिषद उस्मानाबाद, (तळमजला.)
35.	नांदेड	शिक्षण अधिकारी (प्राथ.), जिल्हा परिषद नांदेड, खोली क्र. २०.
36.	रायगड	शिक्षण अधिकारी (प्राथ.), जिल्हा परिषद अलीबाग.